Μπήκες επιτέλους μετά από τρελές ώρες διαβάσματος σε αυτήν την αναθεματισμένη Νομική. Στη συνέχεια, μετά από αμέτρητες ώρες παρακολούθησης των διαφόρων Δικαίων είσαι σχεδόν έτοιμος να πάρεις πτυχίο. Τι όμως έπεται στη συνέχεια?
Δυστυχώς, δυσοίωνες προοπτικές προβλέπονται μετά τη λήψη του πτυχίου Νομικής. Ειδικότερα, για όσους επιθυμούν να ακολουθήσουν το επάγγελμα του δικηγόρου, καθώς προηγείται υποχρεωτικά 18μηνη άσκηση σε δικηγόρο. Εκεί, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ασκούμενοι δεν ασχολούνται με νομικές εργασίες, όπως η σύνταξη δικογράφων, αλλά αναλώνονται σε βοηθητικές εργασίες προς εξυπηρέτηση του δικηγόρου τους, όπως φωτοτυπίες, σήκωμα τηλεφώνου, ακόμα και… ψήσιμο καφέ!
Και βέβαια, η άσκηση αποτελεί μια «μαύρη ζώνη» του Εργατικού Δικαίου, αφού σύμφωνα με τον Κώδικα Δικηγόρων δε θεωρείται εξαρτημένη εργασία, ούτε όμως και δικηγορία. Στην πράξη θεωρείται ως ένας συνδυασμός μαθητείας και παροχής ανεξαρτήτων υπηρεσιών, που αμείβεται κατά την προαίρεση του δικηγόρου. Κι όλα αυτά, ενώ κατά τη Νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων, όταν κύριο στοιχείο της μαθητείας είναι η προσφορά εργασίας, τότε υποκρύπτεται εξαρτημένη εργασία και εφαρμόζονται πλήρως οι διατάξεις του Εργατικού Δικαίου.
Στην πράξη λοιπόν, ενώ ο Δικηγορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης έχει καθιερώσει κατώτατη αμοιβή 300 € το μήνα, δεν ελέγχεται η τήρηση της διάταξης αυτής, ούτε προβλέπονται κυρώσεις για τους παραβάτες δικηγόρους, με αποτέλεσμα να παραμένει κενό γράμμα. Παρ’ όλα αυτά, κατά τη διάρκεια της φοίτησης στη σχολή τα προβλήματα της άσκησης φαντάζουν μακρινά, ενώ κάθε χρόνο όλο και περισσότεροι απόφοιτοι πρόθυμα περνούν αυτόν το μικρό Γολγοθά, ονειρευόμενοι ίσως την καταξίωση ενός Λυκουρέζου ή ενός Κούγια. Η αλήθεια είναι πως η δικηγορία αποτελεί ακόμα σχετικά ικανοποιητική επαγγελματική διέξοδο, με τη συνεχή όμως αύξηση των δικηγόρων όλο και λιγότεροι είναι αυτοί που μπορούν να εξασφαλίζουν το βιοπορισμό τους.
Είναι όμως η δικηγορική άσκηση με τις προαναφερθείσες συνθήκες, τις οποίες ανέχονται οι ασκούμενοι με την ελπίδα να βρουν μια θέση στον ήλιο, η μόνη λύση?
Είναι φανερό καταρχήν ότι στον άμεσο χρονικό ορίζοντα θα πρέπει να διεκδικηθούν μια αξιοπρεπής μηνιαία αμοιβή, κοινωνική ασφάλιση και ενασχόληση αποκλειστικά με νομικές εργασίες. Βεβαίως όμως ορισμένα βαθύτερα αίτια για αυτήν την κατάσταση, σε συνδυασμό με την νοοτροπία της υποταγής ώστε να κερδηθεί ο πολυπόθητος διορισμός του δικηγόρου, απαιτούν ριζικότερη αντιμετώπιση, ώστε να επιτευχθεί πραγματική λύση.
Συγκεκριμένα, πολλοί δικηγόροι δε θα έπαιρναν ποτέ κάποιον ασκούμενο εάν ήταν υποχρεωμένοι να τον πληρώνουν, λόγω οικονομικής ένδειας και έλλειψης φόρτου εργασίας. Έτσι λοιπόν, πολλοί απόφοιτοι Νομικής δε θα κατάφερναν να γίνουν δικηγόροι. Και αν ακόμα κουτσά-στραβά ολοκληρωθεί η άσκηση το πρόβλημα απλώς μετατίθεται, καθώς η απορρόφηση του συνεχώς διογκούμενου αριθμού πτυχιούχων Νομικής καθίσταται ολοένα και δυσκολότερη. Η κατοχύρωση των δικαιωμάτων του ασκουμένου αποτελεί ορθή θέση, θα πρέπει όμως να συνυπολογιστεί και αυτός ο παράγοντας όταν προβάλλονται παρόμοια αιτήματα. ‘Έτσι χρειάζεται να αντιμετωπιστεί η υπερσυσσώρευση των φοιτητών Νομικής.
Διευκρινίζω όμως: εάν με τις υπάρχουσες συνθήκες περιοριστούν οι εισακτέοι στις σχολές υψηλής ζήτησης, όπως είναι η Νομική, θα πρέπει αυτοί να στραφούν σε άλλα επαγγέλματα, με λιγότερες απολαβές και μικρότερη κοινωνική καταξίωση. Είναι ασφαλώς κατανοητή η προσπάθεια αποφυγής αυτής της κατάστασης, όπως όμως είναι αληθές ότι δεν μπορούν να εξασφαλιστούν ικανοποιητικές συνθήκες φοίτησης, άσκησης και επαγγελματική αποκατάσταση για όλο το σημερινό πλήθος από φοιτητές Νομικής. Αυτό ειδικότερα θα πρέπει να αναλογιστούν διάφορες σταλινικές ομάδες που αρνούνται τον περιορισμό του αριθμού των εισακτέων, αγνοώντας ότι την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης εισάγονταν κάθε χρόνο στο τμήμα Νομικής του Πανεπιστήμιου της Μόσχας περίπου… 25 φοιτητές. Ποια είναι λοιπόν τελικά η απάντηση?
Η απάντηση υπάρχει, όμως από ατολμία ίσως και αυτός ακόμα ο επίσημος εκφραστής της, η Αριστερά, διστάζει να την ξεστομίσει. Είναι η εξίσωση ή τουλάχιστον η όσο το δυνατόν μικρότερη διαφοροποίηση των απολαβών όλων των ανθρώπων. Μπορείτε να το πείτε σοσιαλισμό, κομμουνισμό ή κοινοκτημοσύνη, η ουσία όμως είναι μία. Από άλλη οπτική, η λύση είναι η απάλειψη της πεποίθησης περί της ανωτερότητας της πνευματικής εργασίας σε σχέση με τη χειρωνακτική, και γενικά της κατηγοριοποίησης των εργασιών σε βαθμίδες χρηματικής αντιστοιχίας. Ο δικηγόρος ασφαλώς τελεί ένα πολύ σημαντικό λειτούργημα, δεν υπάρχει όμως κανένας λόγος να έχει μεγαλύτερο κοινωνικό status από έναν εργάτη, ή εν προκειμένω από έναν ασκούμενο.
Δεν έχω βέβαια απάντηση στο ερώτημα, αν θα πρέπει πρώτα να αλλάξουν οι υλικές συνθήκες ή η συνείδηση των ανθρώπων για να επιτευχθεί η επιθυμητή αλλαγή. Ενδεχομένως οι δύο αυτοί παράγοντες θα προχωρούν μαζί αλληλοεπιδρώντας. Τα δεδομένα πάντως είναι αυτά, και προς τα εκεί θα πρέπει να στραφούμε.
Μαρία Λεβέντη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου